Şeker Tüketimi

1900’lerde şeker özütleme sürecinin otomasyonu maliyeti düşürdü ve şekerlerin bulunabilirliğini artırmış, bu da tüketimde dramatik bir artışa yol açarak 1970’lerde şeker tüketimini zirveye ulaştırmıştır. Gıdalarda doğal olarak bulunmayan şekerlerin farklı tanımları vardır ve serbest şekerler WHO tarafından kullanılan terim olarak geçmektedir. Şekerler, bazı yiyecek ve içeceklerde doğal olarak bulunan bir tür basit karbonhidrattır. Süt ürünleri, sebzeler ve meyveler gibi birçok sağlıklı gıda ürünü doğal olarak şeker içerir. Bu gıdalardaki şeker onlara daha tatlı bir tat vermektedir. Basit şeker bazı yiyecek ve içeceklerde katkı maddesi olarak da kullanılmaktadır. Çok fazla şeker tüketmek, kilo alma riskini artırmak, şeker hastalığı, diş çürükleri ve daha fazlası gibi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.

Bununla birlikte, üreticiler tahıl, kek gibi yiyeceklere ve bazı içeceklere şeker ekleme eğilimindedir. Bunlar; sağlık sorunlarına neden olan ilave şekerler veya serbest şekerlerdir.

Doğal olarak şeker içeren yiyecek ve içeceklerin aksine, ilave şeker içerenler hiçbir besin değeri sağlamamaktadır. Aynı zamanda, vücuda çok hızlı şeker girişi ve kullanımı sağlamakta böylece zayıf bir enerji kaynağı olmaktadır. Çok fazla tüketmek zamanla sağlık sorunlarına neden almaktadır.

Sağlıklı beslenme önerilerinde herhangi bir hastalığı bulunmayan kişinin basit şekerden alması gereken enerji miktarının günlük aldığı enerjinin %10’undan fazla olmaması gerekliliğini vurgulamaktadır. Bu da herkese göre değişmekle birlikte yaklaşık 25-30g’ı geçmemesi gerektiğini göstermektedir.

İLAVE ŞEKERİN SAĞLIĞA OLUMSUZ ETKİLERİ ve NEDENLERİ

1. Besin Değeri Eksikliği

Şeker herhangi bir vitamin veya mineral sağlamaz. Şeker yalnızca enerjidir. Yiyeceklere ve içeceklere eklemek, herhangi bir besinsel fayda sağlamadan kalori içeriğini önemli ölçüde artırır. Vücut genellikle bu yiyecek ve içecekleri hızlı bir şekilde sindirmektedir. Bu, iyi bir enerji kaynağı olmadıkları anlamına gelir.

Doğal olarak şeker içeren ürünler farklıdır. Örneğin meyveler ve süt ürünleri doğal şekerler içerir. Vücut bu yiyecekleri daha yavaş sindirerek onları kalıcı bir enerji kaynağı haline getirir. Bu tür ürünler ayrıca diğer besin ögelerini de içerme eğilimindedir. Örneğin, lif, çeşitli vitamin ve mineralleri de içerirler. Boş kalori tüketmek, besin değeri olan diğer yiyecek ve içecekleri tüketmenin sağlığa olan faydalarını zayıflatır. Ayrıca, besin eksikliklerinin yol açabileceği sağlık sorunlarına, dengesizliklere de neden olabilirler

2. Kilo Artışı

Aşırı diyet şekeri tüketmenin önemli bir yan etkisi kilo alımıdır. Şekerli yiyecek ve içeceklerin kalorisi yüksektir. Bu ürünlerin çok fazla tüketilmesi, düzenli egzersizle bile kilo alımına neden olacaktır. Vücut genellikle ilave şeker içeren ürünleri daha hızlı sindirdiği için açlığı çok uzun süre telafi edemez. Bu durum, gün boyunca daha düzensiz yemeye ve genel olarak daha fazla kalori alımına yol açar. Şekerin açlığı düzenleyen biyolojik yolları etkileyebileceğini gösteren bazı kanıtlar vardır. Leptin, vücudun ne kadar enerjiye ihtiyacı olduğunu belirleyerek açlığı düzenleyen bir hormondur. Leptin işlevinin bozulması kilo alımına ve obeziteye neden olur.

3. Diyabet Riski

Gazoz, kola vb. diğer şekerli içecekleri tüketmek, bir kişinin diyabet geliştirme riskini artırabilmektedir. Şekerli içecekler tüketmek ile tip 2 diyabet geliştirmek arasında bir bağlantı vardır. Her türden yüksek kalorili bir diyet, tip 2 diyabet sebebi olabilir. Bununla birlikte, çoğu durumda, yüksek şeker içeren diyetler kalori açısından da yüksektir. Bu durum da diyabet riskini artırabilir. Şekerli içecekler, tip 2 diyabetin başlıca risk faktörlerindendir.

4. Diş Çürükleri

Şeker tüketimi diş çürümesine neden olabilir ve bu da çürük oluşumuna neden olabilir.     Şeker yedikten sonra ağız diş üzerinde bakteri oluşturan ince bir tabaka oluşur. Bu bakteriler yiyecek ve içeceklerde bulunan şekerlerle reaksiyona gireler. Bu reaksiyon, dişlere zarar veren bir asidin salınımını tetikler. Vücudun bu hasarın bir kısmını kendisi onarması mümkündür. Ancak zamanla, yüksek şeker içeren bir diyet kalıcı hasara neden olmaktadır. Bu durum, diş çürüklerine yol açabilir. Boşluklar, dişler üzerinde oluşan geçirgen deliklerdir. Şeker oranı yüksek yiyeceklerin alımını sınırlamak, diş çürüklerini önlemenin en etkili yoludur.

İLAVE ŞEKER İSİMLERİ:

Pek çok şaşırtıcı üründe ilave şekere rastlanabilir. Satın almadan önce yiyeceklerin içeriğini kontrol etmek, ilave şekerden kaçınmanın bir yoludur.

• Maltodekstrin,
• Sakaroz,
• Glikoz şurubu,
• Yüksek fruktozlu mısır şurubu,
• Mısır şurubu,
• Kristalin fruktoz.

Kaynaklar

Yardım, N., Çelikay, N., Aykul F. ve Kelat, E. (2022). Türkiye Beslenme Rehberi.

Louie, J. C. Y., & Tapsell, L. C. (2015). Association between intake of total vs added sugar on diet quality: a systematic review. Nutrition reviews, 73(12), 837-857.

Rippe, J. M., & Angelopoulos, T. J. (2016). Relationship between added sugars consumption and chronic disease risk factors: current understanding. Nutrients, 8(11), 697.