Sütteki̇ Kalsi̇yum

Son yıllarda süt ve süt ürünlerinin sağlık üzerindeki etkileri konusunda artan bir tartışma var. Geleneksel olarak, süt ürünleri kemik sağlığının korunması için önerilirken, bazı araştırmalar alternatif yaklaşımların da dikkate alınması gerektiğini öne sürüyor. Özellikle yüksek süt tüketimi olan ülkelerde, osteoporotik kemik kırılma oranlarının yüksekliği dikkat çekiyor. Yani, süt tüketiminin kemik sağlığına faydasının sınırlı olduğu belirtiliyor.

Vejetaryen Diyetlerde Süt Ürünlerinin Rolü

Süt, sütten kesildikten sonra insanlar için gerekli değildir; çünkü kalsiyum ve diğer besin maddeleri bitkisel kaynaklardan da sağlanabilir. 

Yapılan araştırmalar; yüksek süt alımının kemik sağlığı üzerinde koruyucu bir etkisinin olmadığını ve hayvansal protein ile sodyum tüketiminin kalsiyum kaybını artırabileceğini göstermektedir. Sonuç olarak; vejetaryen bireylerin süt ve süt ürünlerini sınırlayarak daha sağlıklı beslenme alışkanlıkları benimseyebileceği vurgulanmaktadır.

Kemik Tadilatı ve Besinlerin Rolü

Kemik tadilatı, kemik oluşumu ve rezorpsiyonu arasındaki dengeyi etkileyen geçici bir durumdur. Paratiroid hormonu, bu sürecin ana düzenleyicisidir. Kalsiyum alımındaki değişiklikler, kemik tepkisini geçici olarak etkileyebilir ve bu durum, müdahale süreçlerinde dikkatli bir analiz gerektirir.

Yüksek süt tüketimi olan ülkelerde osteoporotik kemik kırılma oranlarının yüksek olmasının birkaç nedeni vardır:

1. Genetik Faktörler: Bu ülkelerde osteoporoz riski yüksek genetik özelliklere sahip bireyler bulunabilir.
2. Diyet Dengesizliği: Süt yüksek kalsiyum sağlasa da, yeterli sebze, meyve ve protein alımı eksik olabilir.
3. D Vitamini Yetersizliği: Yeterli D vitamini alımı olmadan kalsiyum emilimi azalır.
4. Hareketsizlik: Fiziksel aktivitenin azlığı kemik sağlığını olumsuz etkiler.
5. Kafein ve Tuz Tüketimi: Aşırı kafein ve tuz alımı, kalsiyum kaybını artırabilir.
6. Yaşlanma: Osteoporoz, yaşla birlikte artar; yaşlı nüfus oranı yüksek olabilir.

Sonuç olarak, sadece süt tüketimi değil, dengeli beslenme ve sağlıklı yaşam tarzı da kemik sağlığı için önemlidir.

Süt ve Kalsiyumun Kilo Üzerindeki Etkileri

Süt, sağlıklı bir içecek olarak önerilmesine rağmen, bazı araştırmalar süt ürünlerinin kilo alımına yol açabileceğini öne sürüyor. Ancak diğer çalışmalarİ süt kalsiyumunun kilo kaybını desteklediğini iddia ediyor. 

Çalışmalar; en çok süt tüketen çocukların daha fazla kilo aldığını ancak; bu durumun eklenen kalorilerle ilişkili olduğunu göstermektedir.

Yaşlı Yetişkinlerde Diyet Değişiklikleri

Yaşlı yetişkinlerde kalsiyum ve D vitamini alımının kemik sağlığı üzerindeki etkisi önemlidir. Yapılan bir çalışmada; katılımcılara günde 3 porsiyon süt tüketmeleri önerildiğinde, serum paratiroid hormon seviyelerinde bir azalma ve kemik sağlığında iyileşme gözlemlendi. Ancak; süt tüketiminin genel olarak kemik sağlığı üzerindeki etkileri hala tartışmalıdır.

Prostat Kanseri ve Süt Tüketimi

Süt ürünlerinin prostat kanseri riski üzerindeki etkileri de araştırma konusu olmuştur. Özellikle az yağlı süt ürünlerinin, prostat kanseri riskini artırabileceği öne sürülmektedir. Yüksek kalsiyum alımı ile prostat kanseri riski arasında bir bağlantı olduğu bulunmuştur, ancak kalsiyum takviyelerinin bu riski artırmadığı belirtilmektedir.

Menopoz Sonrası Kadınlarda Kalsiyum ve D Vitamini

Menopoz sonrası kadınlarda kemik sağlığı için yeterli kalsiyum ve D vitamini alımı kritik öneme sahiptir. Araştırmalar; yüksek kalsiyumlu diyetlerin kalça kırığı riskini düşürmediğini göstermektedir. Yeterli D vitamini alımı ise osteoporotik kalça kırıkları riskini azaltabilir.

Genç Kadınlarda Spor ve Kalsiyumun Önemi

Genç kadınların spor alışkanlıkları, kalça kemik mineral yoğunluğunu etkileyebilir. Yapılan bir araştırma; genç yaşta edinilen spor alışkanlıklarının kalça kemik sağlığı üzerinde olumlu etkiler yarattığını göstermektedir. Ancak; kalsiyum alımının bu süreçteki etkisi belirsiz kalmaktadır.

Kalsiyum Takviyeleri ve Çocuklar

Kalsiyum, çocukların kemik gelişimi için kritik bir mineraldir. Ancak yapılan meta-analizler; kalsiyum takviyelerinin çocuklarda kemik mineral yoğunluğunu artırmadığını ortaya koymuştur. Bu durum; kalsiyum takviyesinin halk sağlığı açısından sınırlı bir destek sağladığını göstermektedir.

Süt, Süt Yağı, Diyet Kalsiyumu ve Kilo Alımı: Ergenler Üzerine Etkisi

Araştırmalar; süt tüketimi ile kilo alımı arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir. Günde fazla süt tüketen çocukların, daha az tüketenlere göre daha fazla kilo alma eğiliminde olduğu belirlenmiştir. 

Erkeklerde ve kızlarda süt alımının, vücut kitle indeksi artışı ile ilişkili olduğu gözlemlenmiştir. Diyet kalsiyumu ve yağsız süt; kilo alımı ile bağlantılıyken, süt yağı ile böyle bir ilişki bulunmamıştır. Ayrıca, fazla süt tüketimi ek kalorilere yol açabilir. 

Sonuç olarak; ergenlerde süt tüketiminin kilo alımını etkileyebileceği ve bu nedenle beslenme alışkanlıklarının dikkatle izlenmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

Sebzelerdeki Kalsiyum Oranı Yeterli mi?

Kalsiyum, kemik sağlığı için önemli bir mineraldir ve genellikle süt ürünlerinde bulunur. Ancak sebzeler de kalsiyum kaynağı olabilir. Koyu yeşil yapraklı sebzeler, brokoli ve karnabahar gibi sebzeler kalsiyum açısından zengindir; fakat emilimleri bazı bileşenlerden etkilenir.

Örneğin, ıspanaktaki kalsiyum emilimi düşükken, brokolide daha yüksektir. Yetişkinler için günlük kalsiyum ihtiyacı genellikle 1000 mg civarındadır ve sebzeler bu miktarın bir kısmını karşılar, ancak tek başına yeterli olmayabilir.

Vejetaryen ve vegan diyetlerde, kalsiyum alımını artırmak için badem, chia tohumu ve tahin gibi bitkisel kaynaklar da tüketilmelidir. Sebzeler önemli bir kalsiyum kaynağıdır; ancak dengeli bir diyetle birlikte çeşitlendirilmiş gıdalar tüketilmesi önerilir.

Yüksek Kalsiyum İçeren Sebzeler ve Sütün Yerini Alan Besinler

• Ispanak

• Brokoli

• Kale (kara lahana)

• Şalgam

• Brüksel lahanası

• Roka

• Yeşil fasulye

Süt tüketmeyen bireyler için, yeterli kalsiyum alımını sağlamak önemlidir. Bu amaçla, kalsiyum açısından zengin diğer gıdaları diyetlerine dahil etmek gerekmektedir. Yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, lahana ve nohut gibi besinler iyi kalsiyum kaynaklarıdır. Ayrıca, kuruyemişler ve tohumlar da kalsiyum alımını artırmak için idealdir.

Kemik sağlığı için kalsiyumdan daha önemli bir şey varsa o da D vitaminidir. D vitamini seviyelerinizin ideal aralıkta olması çok önemlidir. Düşük ise bazı sağlık problemleri ile karşılaşılması kaçınılmaz olmaktadır. 

Kaynakca

• Ahn K-H, et al. (2020). Association between relative handgrip strength and osteoporosis in older women: The Korea National Health and Nutrition Examination Survey 2014–2018.
  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7781960/
• Waugh EJ, et al. (2008). Risk factors for low bone mass in healthy 40–60 year old women: A systematic review of the literature.
  https://link.springer.com/article/10.1007/s00198-008-0643-x